Dat groenten gezond zijn weten we allemaal. Veel mensen vragen zich dan alleen nog af welke groente er echter het aller gezondst uit de test komen! Om een goed antwoord hierop te kunnen geven moet er gelijk gezegd worden dat er niet een officiële top-10 bestaat. Wel zit er natuurlijk onderscheid tussen verschillende soorten veggies. Om toch nog een indicatie te geven welke groente nou echt tot de zogenaamde superfoods behoren zijn er verschillende sites vergeleken, die allemaal op hun eigen manier onderbouwen waarom bijvoorbeeld de broccoli nou zo kerngezond is. Echt gezonde groente kenmerken zichzelf door een ruime aanwezigheid van vitamines, mineralen en vezels. Daarnaast blinken sommige groente bijvoorbeeld uit in de hoeveelheid eiwitten die ze leveren, of andere bruikbare voedingsstoffen. In dit artikel worden de tien meest populaire ‘extreem gezonde’ groenten besproken. Hiervoor zijn verschillende bronnen bestudeerd en geanalyseerd, maar verder individueel onderzoek kan natuurlijk nooit kwaad. Laten we eens kijken naar de tien trendsetters onder de groente!
1. Kruisbloemige groente
Onder de kruisbloemige vallen meerde soorten groente, die qua smaak erg kunnen verschillen, maar qua gezondheidsvoordelen in vele opzichten vergelijkbaar zijn. Onder deze familie vallen bijvoorbeeld de broccoli, de bloemkool, spruitjes, en verschillende kolen, zoals witte en rode kool. Veel van de groente bevatten voornamelijk vitamines en mineralen, waaronder antioxidanten. Van antioxidanten is bekend dat ze een ontstekingsremmend effect hebben en kunnen helpen bij het voorkomen of genezen van diverse ziektes. Over het algemeen bevatten al deze groente relatief veel vitamine C, K en B11 en mineralen zoals veel mineralen, zoals ijzer, calcium en magnesium. Ten slotte hebben sommige van deze groenten de bacteriedodende stof sulforafaan, die we bijvoorbeeld terug vinden in spruitjes. Dit stofje heeft tevens ook een gunstig effect bij sommige vormen van kanker, of kan het lichaam hierin ondersteunen om tegen te verdedigen.
Hoewel deze categorie misschien qua voedingsstoffen niet eens de aller gezondste groente is, (vergeleken bij groene bladgroentes bijvoorbeeld) kun je de onderdelen hiervan wel op veel verschillende manieren verwerken in gerechten. Zo kun je een broccoli in hele kleine roosjes door de soep doen, of zelf een broccolisoep maken en kun je van een bloemkool zelfs een pizzabodem maken! Wel wordt aangeraden om de groente echt te bereiden in plaats van rauw te eten, door ze te koken, stomen of roerbakken. Let er hierbij op dat je de voor de bereidingstijd niet te lang aanhoudt. Hoe langer je een groente (van ieder willekeurig soort) verhit, des te meer voedingsstoffen er verloren gaan tijdens dit proces. Sommigen onderzoeken beweren dat de combinatie van tomaat met broccoli (bijvoorbeeld in Italiaanse gerechten) elkaars gezondheidseffecten versterken, maar hier is op dit moment nog niet voldoende bewijs voor.
2. Boerenkool
De boerenkool is misschien nog nooit zo populair geweest als in 2015. Opeens werd deze ‘ietwat ordinaire’ groente bestempeld tot supergroente. Boerenkool is onderdeel van de familie van spruiten, kolen, broccoli en bloemkool. Ze behoren dan weer allemaal tot de Cruciferae of Brassicaceae familie. Boerenkool bevat enorm veel vitamines en mineralen, zoals vitamine A, C en K en mineralen zoals mangaan, kalium, calsium en koper. De boerenkool zit bomvol antioxidanten, ontstekingsremmende stommen en glucosinolaten. Dit zijn allemaal redenen waardoor ook de boerenkool, net als broccoli, inmiddels bekend staat om het tegengaan van verschillende soorten kanker. De meeste mensen kennen de boerenkool natuurlijk van de bekende stamppot. Hoewel deze ook zeker in de zomer verkrijgbaar is en bijvoorbeeld in vele soorten salades en smoothies kan worden verwerkt, is en blijft het toch een echte wintergroente. De laatste jaren is boerenkool ook simpelweg een trendy groente geworden. De chefs van wereldwijde toprestaurants proberen allerlei culinaire meesterwerken te creëren door het gebruik van boerenkool. Zo is er tegenwoordig boerenkoolsoep- chips en gefrituurde boerenkoolgarnituur.
3. Spinazie
Deze groente werd wereldwijd bekend door het tekenfiguurtje pop-eye, die enorme spieren kweekte door iedere dag spinazie te eten. Dit zou weer het effect zijn van de ruime hoeveelheid ijzer die spinazie bevat. Nu is het natuurlijk wel zo dat spinazie veel van deze specifieke mineraalsoort bevat, echter niet zoveel als vroeger werd gedacht. Aan de andere kant bevat het wel andere mineralen, zoals mangaan, magnesium, triptofaan en selenium. Ook qua vitamines zit je goed met een portie van deze groene krachtpatser: hij bevat voornamelijk vitamines C, K, A, B2 en B6. Spinazie heeft veel gezondheidsvoordelen. Zo helpt hij bij een geode werking van de darmen en van de hersenen, zorgt voor gezonde botten en helpt deze hartziekten tegengaan. Spinazie kan zowel rauw als bereid worden gegeten, waarbij stomen en roerbakken de meest gangbare vormen van bereiding zijn.
4. Rode bieten
Rode bieten zijn knolgewassen die onder de grond groeien. Ze worden tevens ook wel krootjes genoemd. Bieten bevatten als meest bekende vitamine foliumzuur, ook wel bekend als vitamine B11. Daarnaast bevat een rode biet zo’n 8% van de Dagelijkse Aanbevolen Hoeveelheid aan vitamine C. Ook voor de mineralen gelden relatief hoge tot normale waardes, waar bieten vooral rijk zijn aan mangaan, ijzer en koper. Echt bekend staat de rode echter om de hoeveelheid fytonutriënten. Stoffen die qua genezingskracht en gezondheidsvoordelen soms nog krachtiger zijn dan de originele vitamines en mineralen. In bietjes zitten vooral betalaïnen. Deze stoffen hebben een ontstekingsremmend effect binnen het lichaam, ze bestrijden vrije radicalen en helpen het lichaam in het algemeen om te ontgiften, waardoor ze ziekten kunnen helpen voorkomen. Bieten kunnen dan ook het beste rauw worden gegeten, gezien het feit dat de bereidingswijze van koken de betalaïnen vernietigd. Rode bieten staan vooral bekend om hun genezende en voorkomende werking bij bloedziekten, zoals een te hoge bloeddruk en hypertensie en aderverkalking. Voor alle gezondheidsvoordelen van bieten geldt dat de bereidingswijze hier invloed op heft. Daarom wordt aangeraden om bieten rauw tee ten of kort te roerbakken, zolang ze maar niet voor een lange periode extreme verhit worden.
5. Wortelen
Wortelen zijn niet alleen bekend bij het paard van Sinterklaas, ook wij Nederlanders zijn er over het algemeen dol op! Een wortel kun je namelijk makkelijk meenemen, wat in het drukke dagelijkse leven ideaal is natuurlijk. Naast het gemak van deze groente heeft hij ook nog behoorlijk wat gezondheidsvoordelen! Zo is een wortel het meest rijk aan beta-caroteen (het Engelse woord voor wortel is ‘carrot’), een stofje wat ons lichaam gebruikt om zelf vitamine A aan te maken. Vitamine A speelt tevens weer een kenmerkende rol bij ons zichtvermogen, waar de uitspraak vandaan komt dat wortelen goed voor je ogen zouden zijn. Daarnaast bevat de wortel van zichzelf ook een ruime hoeveelheid vitamine A, B en C, mineralen zoals kalium en een flinke portie voedingsvezels. Wortels kunnen zowel rauw als bereid worden gegeten, maar zijn dus ook ideaal als gezonde snack tussendoor. Ze worden veelal verwerkt in frisse salades, als soepgroente of als bijlage voor de warme maaltijd. De zoetige smaak van worteltjes maakt het ook een zeer geschikte groente om aan kinderen voor te schotelen.
6. Asperges
Ook voor de deze groente staan de Nederlanders vaak massaal in de rij in de supermarkt zodra het seizoen weer is aangebroken! Asperges zijn namelijk echte seizoengroenten, verkrijgbaar tot en met eind juni. We kennen drie soorten: wit, groen en paars, waarvan de witte soort onder de grond groeit en de andere twee varianten boven de grond. Met name de witte asperges worden ontzettend veel geconsumeerd, ook het ‘het witte goud’ genoemd. Deze groente is rijk aan het aminozuur asparagine, wat de nierfunctie stimuleert en een positief effect heeft op leverziekten. In combinatie met het kalium uit asperges werkt de groente ook vocht-afdrijvend, witte asperges moeten eerst geschild worden, de groene en paarse variant kunnen kant en klaar worden gekookt. Asperges kunnen tevens wel het beste bereid worden gegeten, omdat het lichaam de voedingsstoffen van deze specifieke groente dan beter op kan nemen (net zoals bij tomaten). Dit kan door ze te koken of te stomen, of te verwerken in een ovenschotel.
7. Alliumgroente
De ui wordt bij veel mensen thuis als basis voor een maaltijd gebruikt, door deze aan te fruiten in wat olijfolie, in combinatie met een teentje knoflook bijvoorbeeld. Deze behoren allemaal tot de alliumfamilie, net als bieslook, prei en sjalotjes. Van dit soort groentes is bekend dat zij antibacteriële en antivirale capaciteiten hebben en zelfs als effectief antibioticum kunnen worden benut. Dit soort producten passen dan ook prima in het dagelijkse voedingspatroon, omdat ze naast de hoeveelheid smaak ook veel andere voordelen hebben. Als één van de bekendste groentes nemen leggen we de focus even op de ui. Een uit bevat bijvoorbeeld veel vitamine C en bevat redelijk wat B6 en B11. Qua mineralen is een uitje vooral rijk aan molybdeen, mangaan en kalium. Een uitje is volgens onderzoek goed voor hart- en bloedvaten en verlaagt het risico op bloedklontering. In vergelijking met andere groente bevat de ui verder niet veel ‘speciale’ voedingsstoffen, maar de hoeveelheid polyfenolen (stoffen met een antioxidantwerking) maakt het toch onderdeel van de top tien gezondste groente!
8. Tomaten
Tomaten zijn niet alleen erg lekker, ze zijn ook nog eens ontzettend gezond! Ze passen goed binnen een verantwoord voedingspatroon en ze zijn zeer geschikt voor mensen die een beetje op de lijn willen letten. Tomaten kunnen verwerkt worden in allerlei gerechten en op veel verschillende manieren, omdat deze vrucht (tomaat is officieel een vrucht en geen groente) zowel rauw als bereid gegeten kan worden. De recepten zijn in feite eindeloos, hoewel we de tomaat toch het meeste terugzien in de heerlijke Italiaanse keuken. Er is jarenlang discussie geweest over de gezondheidseffecten van de tomaat, omdat deze zichzelf kan beschermen tegen insecten door de giftige stof die in de stengel wordt geproduceerd. Inmiddels heeft onderzoek uitgewezen dat tomaten toch wel degelijk gezond zijn. Laten we beginnen met de intense rode kleur, die deze vrucht te danken heeft aan het stofje lycopeen. Dit is tevens de stof met een antioxidantwerking en staat bekend omdat deze een beschermend effect op verschillende soorten kanker heeft. Voor de opname van lycopeen zijn bereide tomaten nog beter dan rauwe tomaten, door het afbreken van celwanden, waardoor de stof beter vrij komt. Ook de combinatie van vet (olijfolie) met lycopeen bevorderd de opname ervan. Ook andere vitamines en mineralen uit tomaten zijn bijzonder nuttig, omdat deze het risico op hart- en vaatziekten verminderen. Net als veel andere groente hebben tomaten ook een algemene ontstekingsremmende werking en passen ze door de lage calorie-, koolhydraat- en vetwaarde binnen een gezond voedingspatroon.
9. Peulvruchten
Peulvruchten zijn voor veel mensen onderdeel van het wekelijkse menu, vaak in de vorm van sperzieboontjes, doperwtjes, bonenschotels of pinda’s! Ja, je hoort het goed, ook het schaaltje pinda’s wat in het weekend op tafel komt valt officieel onder de peulvruchten. Dit verklaart gelijkt waarom pinda’s (naast noten) ondanks de hoeveelheid vet en calorieën als gezond en verantwoord worden beschouwd. Peulvruchten bevatten enorm veel antioxidanten, vitamines en mineralen. Daarnaast bevat deze categorie als één van de weinige relatief veel eiwitten en zijn het bronnen van complexe (dus gezonde) koolhydraten. Dit is ook gelijk de reden waarom deze groente vaak en verantwoord als vleesvervanger worden gekozen, omdat deze dus vergelijkbare voedingsstoffen bevatten die iemand normaal uit een stukje vlees zou halen. Voor mensen die op de lijn letten is dit tevens gelijk een goede oplossing om zowel aan bepaalde voedingsstoffen te komen, maar het aantal calorieën laag te houden. Peulvruchten bevatten ook een aanzienlijke hoeveelheid voedingsvezels, wat een verzadigend gevoel geeft en bevorderlijk is voor de bloedsuikerspiegel tijdens het verteringsproces. Peulvruchten worden zowel koud als warm gegeten, maar dienen wel eerst te worden gegaard, door ze te koken of te stomen.
10. Paprika
De paprika hoort ook zeker thuis in de top tien, desalniettemin om zijn immense populariteit in de internationale keuken. Er zijn maar weinig groenten die op zoveel verschillende manieren en in zoveel verschillende gerechten worden verwerkt. Hoewel wij de paprika voornamelijk in de drie bekende kleuren rood, groen en geel kennen, bestaan er nog veel meer soorten. Hoewel ze in smaak enorm kunnen variëren, hebben ze veelal dezelfde positieve effecten op onze gezondheid. Zo bevat de paprika over het algemeen behoorlijk veel van de mineralen kalium, en mangaan. Met name de hoge waardes aan vitamines maken de paprika tot een hele gezonde groente, waarbij vooral vitamine A,B, C en K de overtoom voeren. Er zitten ruim 30 fytonutriënten in een paprika, stoffen die het lichaam onder andere gebruikt om vrije radicalen aan te vallen en de spijsvertering te optimaliseren. Ook fytonutriënten staan bekend om hun positieve effect bij hart- en vaatziekten. Paprika is weer zo’n typisch voorbeeld van een groente die in feite beter rauw kan worden gegeten dan bereid, omdat deze dan het optimale behoud van de nuttige voedingsstoffen heeft. Het is dan ook een uitermate geschikte groente om een broodje mee te beleggen of zomaar even uit de koelkast te pakken en stukje vanaf te snijden. Natuurlijk is deze groente in zijn verschillende varianten ook erg lekker door verschillende gerechten, waarbij deze groente met name erg populair is in wok- en grilgerechten.